
Het landelijke programma School & Omgeving biedt leerlingen op tien IKC’s (Integrale Kindcentra) in Leeuwarden Oost sinds 2023 de mogelijkheid om dagelijks deel te nemen aan een extra aanbod. Doel van dit aanvullende aanbod is om de kansengelijkheid van leerlingen te bevorderen. Wat bied je aan en waar moet je op letten? Hoogleraar Pedagogiek in Diverse Samenlevingen Paul Leseman kwam naar Leeuwarden en deelde zijn kennis over deze ontwikkeling.
Paul Leseman wilde altijd al een keer in Leeuwarden kijken. Zijn visie, dat primair onderwijs en kinderopvang samen moeten gaan, past namelijk bij de ontwikkelingen in Leeuwarden Oost. Als onderzoeker met grote kennis op het gebied van onderwijsleerproblemen, vond hij de vroege start van de tien Integrale Kindcentra (IKC) in Leeuwarden heel interessant.
Een IKC is een samenwerking tussen kinderopvang en basisschool onder één dak en één pedagogisch klimaat. Op alle tien IKC’s in Leeuwarden Oost is er sinds 2023 extra aanbod na schooltijd op het gebied van bijvoorbeeld sport, kunst/cultuur of sociaal-emotionele ontwikkeling. Eerst waren dit twee uur per week per groep, daarna vier tot zes uur en in 2026 start één school met tien uren per week extra aanbod.
Ons ding
De gemeente Leeuwarden ging vanaf 2008 voortvarend en slim te werk, volgens Leseman. Vooral Hanny Voskuylen, nu coördinator Leren bij Leeuwarden Oost, speelde daarin een belangrijke rol. Na de ontwikkeling van IKC’s werd het mogelijk om, via een gemeentelijke subsidie, extra aanbod aan te bieden op de IKC’s. Om de stip op de horizon te bereiken: meer kansengelijkheid.
De IKC’s zijn eigenaar van de uitvoering van het aanvullende aanbod op hun locatie. “Zij komen met de plannen over de invulling, het wordt niet van bovenaf opgelegd. Ik noem dat wel soft governance”, vertelt Paul Leseman. “De IKC’s hebben ook echt het gevoel: dit is ons ding. Daarmee is het ook bestendiger.”
School & Omgeving
Het programma School & Omgeving wordt bekostigd via het Rijk en uitgevoerd in Leeuwarden Oost. Vanuit dit programma wordt de ontwikkeling van kinderen tot twaalf jaar gestimuleerd met middelen om een aanvullend aanbod op te zetten.
Dat gebeurt met een talentgerichtebenadering, waarbij kinderen onderzoeken waar ze goed in zijn, leren op zichzelf te bouwen en de wereld kunnen ontdekken. “Zeker voor kansarme kinderen kan deze aanpak een groot verschil maken, ook in zelfvertrouwen en motivatie”, weet Leseman.
Het uitgangspunt van de extra ontwikkeltijd is om ervoor te zorgen dat kinderen hun interesses kunnen volgen. “Zet experts in om dat tot bloei te laten komen, laat hen met de leerlingen aan projecten werken, met techniek bijvoorbeeld. Je krijgt geen les, maar je leert wel van alles.”
Bezoek IKC’s
Leseman deelde zijn visie over hoe het programma School & Omgeving in de praktijk het beste uitgevoerd kan worden en wat er nog te doen valt, aan IKC-bestuurders en medewerkers in Leeuwarden Oost. Tijdens zijn bezoek aan de IKC’s Palet, Eestroom en Trianova zag hij mooie voorbeelden van de invulling van School & Omgeving. Bijvoorbeeld een groep meisjes die behoefte heeft aan kennis over de puberteit en dit graag met elkaar deelt. Of kinderen die creatieve les krijgen over de kunststijl die tijdens de reguliere les is besproken.
Talent volgen
Leseman is positief over de doorontwikkeling van het aanvullende aanbod op de IKC’s in Leeuwarden Oost. Daarbij adviseert hij op verzoek om de ervaringen van kinderen te volgen en die nadrukkelijk systematisch in te bouwen: wat vinden ze belangrijk en hoe ervaren zij het aanbod? Ook kan de synergie tussen school en het aanvullend aanbod nog beter: het aanbod maakt ervaringen los bij kinderen die ondersteunend kunnen zijn aan het schoolse leren. Denk bijvoorbeeld aan verdieping van talenkennis of meer motivatie voor een van de schoolvakken.
Tot slot kunnen de kennis van de pedagogisch medewerkers van kinderopvang en leerkrachten in de toekomst nog meer benut worden, door meer kruisbestuiving toe te passen. Een leerkracht die zich mag specialiseren in de naschoolse verdieping kan zo ook zijn eigen talent en interesses volgen. ”Dat heeft nog een groot voordeel: het werken op een IKC wordt zo aantrekkelijker.”