Impact die merkbaar en meetbaar is – Een generieke tool voor effectmeting

Projecten en programma’s die het leven van inwoners van Leeuwarden Oost moeten verbeteren beslaan vaak verschillende dimensies of leefgebieden. “Een verandering op het ene gebied kan groot effect hebben op een ander gebied”, legt coördinator gezondheid Anne Marie Schepers van Leeuwarden Oost uit. “Thema’s als werk, financiën, kinderopvang, gezondheid: ze grijpen allemaal op elkaar in.” Dit betekent ook dat niet eenvoudig inzichtelijk te maken is wat het effect van één bepaalde interventie is. 

Leefgebieden

Het leefgebiedenmodel dat maatschappelijk advies- en onderzoeksbureau Purpose eerder had ontwikkeld werd in 2024-2025 onderzocht in een pilot in Leeuwarden. Deze werd gefinancierd door sociaal vermogensfonds FNO, dat in het kader van haar programma Samen Kansrijk en Gezond zeven jaar lang impactonderzoek in Leeuwarden Oost doet. Programmaleider Reshma Roopram van FNO is erg enthousiast over het leefgebiedenmodel, ook omdat het financiering makkelijker kan maken. “Vaak wordt namelijk als voorwaarde gevraagd dat de werking van een interventie bewezen kan worden.” 

In het leefgebiedenmodel vormen de leefgebieden (zoals huisvesting, sociaal netwerk, werk en mentale gezondheid) een belangrijk uitgangspunt voor het meten van effecten. Om focus en overzicht te creëren is het volgens Jonathan Fink-Jensen van Purpose belangrijk om vooraf te bedenken op welke leefgebieden een veranderaanpak zich gaat richten. “Wat wil je bereiken? Vaak richten interventies zich op een aantal leefgebieden.”

Werkt het?

Leeuwarden Oost kreeg de afgelopen jaren vaak de vraag: werkt het? Wat levert dit project op voor de bewoner en samenleving? “We vroegen ons steeds vaker af hoe je impact kunt meten en welke methoden hiervoor geschikt zijn”, aldus Anne Marie Schepers. “De onderzoeksvraag die samen met Purpose is opgesteld: Hoe kunnen we komen tot een werkwijze voor het meten van effecten en het opstellen van MKBA’s die breed binnen Leeuwarden Oost toegepast kunnen worden?” Om de vraag te kunnen beantwoorden hoe de kosten zich tot de maatschappelijke baten verhouden hanteert Purpose de SROI-methodiek (de social return on investment). Om de maatschappelijke waarde van bereikte effecten vast te stellen heeft Purpose onder andere een maatschappelijke prijslijst opgesteld. Dit is een actuele database van kosten en baten, zoals de inzet van jeugdzorg of justitie. De lijst wordt secuur bijgehouden en jaarlijks geïndexeerd op basis van inflatiecijfers. “Ook geven we een betrouwbaarheidsscore aan: hoe betrouwbaar is de bron waar we uit putten?”

Bilgaard

Twee sociaal ondernemers, wijkcentrum Bilgaard (wijkbedrijf en Gezinslab) en de Dreamfabryk, hadden intussen al ervaring met het meten van effecten. “Dit was binnen de pilot resultaatfinanciering”, vertelt zakelijk leider Dick Bootsma van het wijkcentrum. De manier van verantwoorden zorgde volgens hem voor minder rompslomp en meer mogelijkheden voor de bewoners, bijvoorbeeld om een cursus te kunnen volgen. “Het gaat erom dat mensen zich hier prettig voelen en kunnen ontwikkelen, als ze willen.” Voor het meten van impact stelde hij bij de intake vragen aan de bewoner en na een periode dat er een stap is gezet, opnieuw. Dat ging eigenlijk heel relaxed, aldus Dick Bootsma. Het draagt bij aan meten van impact maar maakte hem ook bewuster van de verschillende leefgebieden en het belang van doorvragen. 

Gezien

Manuella Djakie is één van de bewoners die de vragenlijst invulde. Sinds ongeveer negen maanden werkt ze via de basisbaan als receptionist bij het wijkcentrum. Maar ze doet meer: ze is ook gastvrouw en helpt in de keuken. Manuella woont sinds 2016 in Nederland. Na een verblijf bij stichting LIMOR, een organisatie die tijdelijke opvang en begeleiding biedt, en een auto-ongeluk besloot ze haar leven een nieuwe richting te geven. “Ik wist nog niet precies hoe, maar ik wilde mezelf ontwikkelen,” vertelt ze.

In 2022 nam ze zelf contact op met de sociale dienst: “Ik wil uit de uitkering.” Via hen kwam ze terecht bij het wijkcentrum in Bilgaard, dat ze al kende van de ontbijttasjes die ze daar soms haalde. Vanaf het eerste moment voelde ze zich er welkom. “Je wordt hier echt gezien,” zegt ze. En dat maakte voor haar een wereld van verschil.

Sindsdien heeft ze op meerdere gebieden vooruitgang geboekt. Ze volgde een cursus communicatie en verbeterde haar Nederlands. Haar wens? “Ik wil me hier in het wijkcentrum graag verder ontwikkelen.”

Blijven leren

Naast gegevens van de pilot Resultaatfinanciering zijn ook gegevens van de effectmeting/MKBA over de inzet van lifecoaches meegenomen in de pilot over het meten van impact. De tool is in brede zin toepasbaar, zo is de conclusie van Leeuwarden Oost en Purpose, en het werken met leefgebieden is goed bruikbaar. “Hiermee kun je beleidsmakers inspireren”, aldus Reshma Roopram van FNO, die benadrukt hoe belangrijk het ervaringsperspectief van bewoners is. “Te vaak wordt nog vanuit beleidsmakers aanbodgericht gewerkt. Mooi wat hier in Leeuwarden gebeurt.”

Anne Marie Schepers van Leeuwarden Oost vindt het prettig om op deze manier nieuwe wegen te bewandelen, om bewoners verder te kunnen helpen. “Je kunt niet alleen na afloop terugkijken, maar ook vooruitblikken, modelleren: wat moet dit project opleveren? Of monitoren, zodat je tussentijds eventueel kunt bijsturen.” Purpose hoopt dat de tool gebruikt gaat worden om de impact in de wijken meetbaar én merkbaar te maken. Jonathan Fink-Jensen: “Gebruik deze methode om als organisaties te blijven leren: wat maakt het verschil voor de bewoner?” 

Routekaart impact meten

Ontdek de routekaart met vier heldere stappen om tot een MKBA (Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse) te komen. Deze tool helpt je om impact gestructureerd en onderbouwd in kaart te brengen.

Met deze routekaart krijg je direct inzicht in hoe je effecten kunt meten, onderbouwen en communiceren. Praktisch, toepasbaar en waardevol voor iedereen die werkt aan maatschappelijke impact.

Wil je meer weten over deze methode?

Neem dan contact op met Purpose via www.purpose.nl, +31 30 27 69 154 of info@purpose.nl